ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΕΜΑΤΟΣ
"ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ"
ΘΕΜΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΓΕΛ 2009
ΘΕΜΑ:
Συχνά παρατηρείται πολλοί μαθητές να καταστρέφουν τα σχολικά τους βιβλία στα προαύλια των σχολείων κατά το τέλος του σχολικού έτους. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στη σχολική σας εφημερίδα να αιτιολογήσετε το παραπάνω φαινόμενο και να αναφερθείτε στους τρόπους που θα συμβάλουν στην αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης (500-600 λέξεις).
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΑΡΘΡΟ
Όπως γνωρίζουμε, το άρθρο είναι κείμενο που δημοσιεύεται σε εφημερίδα ή περιοδικό, έντυπο ή ηλεκτρονικό, αναφέρεται δε σε ειδικό θέμα και έχει ειδησεογραφικό, δηλαδή επίκαιρο χαρακτήρα. Δομείται πάνω σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό γλωσσικό πλαίσιο, με σκοπό την ενημέρωση πάνω σε επιλεγμένη θεματική της επικαιρότητας. Φυσικά, μπορεί να πραγματεύεται και ζητήματα ευρύτερου ενδιαφέροντος· κοινωνικά, πολιτισμού κ.ά.
Η τυπική δομή είναι η ακόλουθη:
1. Τίτλος: Στο άρθρο πάντα προηγείται ο τίτλος, που είναι σύντομος και αποδίδει με εύστοχο τρόπο την ουσία του θέματος που πρόκειται να αναλύσουμε στη συνέχεια. Ο επιτυχημένος τίτλος θα πρέπει να είναι, συνήθως, μια ονοματική φράση.
2. Πρόλογος: Εδώ δίνεται σε γενικές γραμμές η προβληματική γύρω από το αναπτυσσόμενο θέμα.
Σημείωση: Το άρθρο έχει επικαιρικό χαρακτήρα, δηλαδή αφορμάται πάντα από ένα επίκαιρο γεγονός το οποίο σχολιάζει ή και ερμηνεύει. Γι' αυτό στον πρόλογο μπορεί να γίνει αναφορά στο συγκαιρινό γεγονός που αποτέλεσε το έναυσμα για τη γραφή του άρθρου.
Στο άρθρο επικρατεί η αναφορική, κυριολεκτική λειτουργία της γλώσσας. Δεν έχει, συνήθως, τον προσωπικό και οικείο τόνο που χαρακτηρίζει άλλα είδη, όπως για παράδειγμα το δοκίμιο. Έχει για σκοπό του να ενημερώσει, αλλά κυριαρχεί ο προβληματισμός και η ανάλυση των κοινωνικών διαστάσεων του θέματος που έχει επιλεγεί.
3. Κύριο μέρος: Παράθεση επαρκούς αποδεικτικού υλικού για:
- τη διασάφηση βασικών αξόνων που τέθηκαν στον πρόλογο,
- την επαρκή τεκμηρίωση των επιχειρημάτων.
4. Επίλογος: Ανασκόπηση των θέσεων του κύριου θέματος.
1. ΤΙΤΛΟΣ
Η ΦΩΤΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Επιλέγουμε αυτόν τον τίτλο γιατί συμπεριλαμβάνει και το πρώτο ζητούμενο, την καταστροφή των βιβλίων, αλλά και τη γνώση που παίρνουμε τόσο από τα βιβλία, όσο και από τα ηλεκτρονικά μέσα.
2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΘΠ: Θεματική πρόταση εδώ μπορεί να είναι ο βασικός άξονας του άρθρου που θα ακολουθήσει ή το γεγονός-αφορμή. Επιλέγουμε τη δεύτερη προοπτική:
Το θέαμα της καταστροφής των διδακτικών βιβλίων στα προαύλια των σχολείων, είναι ένα σχεδόν εθιμοτυπικό γεγονός που κλείνει τη σχολική χρονιά.
ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ - ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ:
Στις λεπτομέρειες θα αναφέρουμε τους κύριους (ή τον κύριο) θεματικό άξονα, γύρω από τον οποίο θα δομήσουμε το κυρίως θέμα. Εδώ έχουμε δυο:
1. Τους λόγους που ωθούν τους μαθητές να καταστρέφουν τα βιβλία τους στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς,
2. Τους τρόπους αρμονικής συνύπαρξης των βιβλίων με τα ηλεκτρονικά μέσα πληροφόρησης και γνώσης,
και 3, Τη μεταβατική πρόταση, την πρόταση δηλαδή με την οποία θα κάνουμε τη γέφυρα της ομαλής νοηματικής μετάβασης από τον Πρόλογο στο κυρίως θέμα:
Επιλέγουμε εδώ να ξεκινήσουμε από το 2, μιας και ήδη στη ΘΠ αναφέραμε τον πρώτο θεματικό άξονα, το φαινόμενο της καταστροφή των βιβλίων:
Στην εποχή της πληροφορίας, όπου κυρίαρχο μέσο όχι μόνο για την πληροφόρηση, αλλά και για την πρόσληψη της γνώσης, έχει γίνει η ηλεκτρονική τεχνολογία, η θετική στάση μας απέναντι στο βιβλίο αποκτάει περισσότερη αξία. Αυτή η ανάγκη της συνύπαρξης του βιβλίου με τις δυνατότητες που δίνει το διαδίκτυο για ανεμπόδιστη πρόσβαση στον κόσμο της πληροφορίας και της γνώσης, προϋποθέτει το σταμάτημα των νοσηρών εικόνων που εκτυλίσσονται στα σχολεία.
ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Το θέαμα της καταστροφής των διδακτικών βιβλίων στα προαύλια των σχολείων, είναι ένα σχεδόν εθιμοτυπικό γεγονός που κλείνει τη σχολική χρονιά. Στην εποχή της πληροφορίας, όπου κυρίαρχο μέσο όχι μόνο για την πληροφόρηση, αλλά και για την πρόσληψη της γνώσης, έχει γίνει η ηλεκτρονική τεχνολογία, η θετική στάση μας απέναντι στο βιβλίο αποκτάει περισσότερη αξία. Αυτή η ανάγκη της συνύπαρξης του βιβλίου με τις δυνατότητες που δίνει το διαδίκτυο για ανεμπόδιστη πρόσβαση στον κόσμο της πληροφορίας και της γνώσης, προϋποθέτει το σταμάτημα των νοσηρών εικόνων που εκτυλίσσονται στα σχολεία.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α. ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ. Διάγνωση των αιτίων που οδηγούν τους μαθητές στην καταστροφή των βιβλίων στα προαύλια
1η παράγραφος-επιχείρημα:
ΘΠ: Κακή σχέση των μαθητών με τα βιβλία και ιδιαίτερα με τα σχολικά βιβλία.
Λεπτομέρειες:
- Απουσία φιλαναγνωσίας, που δημιουργεί μια γόνιμη σχέση του αναγνώστη με τον πλούτο της γνώσης που περιέχουν τα βιβλία.
- Τα βιβλία αποτελούν καθαρά χρηστικά μέσα για την εμπέδωση συγκεκριμένης γνώσης με απώτερο σκοπό την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο.
- Το σχολικό βιβλίο δεν ευνοεί τον διάλογο με τη γνώση, προωθεί τη στείρα απομνημόνευση γνώσεων, που συχνά είναι παρωχημένες.
Τελικό κείμενο 1ης παραγράφου:
Η δυσάρεστη εικόνα που αντικρύζει κάποιος στα περισσότερα σχολεία στο τέλος κάθε χρονιάς, οι μαθητές να καταστρέφουν τον σημαντικότερο σύμμαχό τους στη γνώση και στην προσωπική ανάπτυξη, οφείλεται πρώτα πρώτα στην κακή σχέση τους με τα διδακτικά εγχειρίδια. Η απουσία της φιλαναγνωσίας, που δημιουργεί μια γόνιμη σχέση του αναγνώστη με τον πλούτο της γνώσης που περιέχουν τα βιβλία έχεις ως αποτέλεσμα οι μαθητές να τα αντιμετωπίζουν με αρνητικό πρόσημο. Τα βιβλία αποτελούν δηλαδή καθαρά χρηστικά μέσα για την εμπέδωση συγκεκριμένης γνώσης που θα τους οδηγήσει στην εισαγωγή τους στο Πανεπιστήμιο. Με τον τρόπο αυτό το σχολικό βιβλίο δεν ευνοεί τον διάλογο με τη γνώση, παρά προωθεί τη στείρα απομνημόνευση δεδομένων, που συχνά δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της εποχής μας.
2η παράγραφος-επιχείρημα:
ΘΠ: Υποβάθμιση ανθρωπιστικής παιδείας. Κυριαρχία της κουλτούρας της κατανάλωσης.
Λεπτομέρειες:
- Η παρεχόμενη παιδεία είναι μονόπλευρα τεχνοκρατική. Δεν ενδιαφέρεται για την προσωπική ανάπτυξη του μαθητή.
- Το σχολικό βιβλίο δεν ευνοεί τον διάλογο με τη γνώση, επιβάλλει δίχως να συζητάει, κάτι που προκαλεί τη δυσφορία της νέας γενιάς, η οποία διεκδικεί τον δικό της ζωτικό χώρο.
- Η επικράτηση του υλιστικού προτύπου σε βάρος των ανθρωπιστικών ιδεωδών, δεν δίνει το κίνητρο για πνευματικές αναζητήσεις.
Τελικό κείμενο 2ης παραγράφου:
Το σχολείο αποτυπώνει το σημερινό κοινωνικό πρότυπο της κουλτούρας της κατανάλωσης, που συνεπάγεται την υποβάθμιση της ανθρωπιστικής παιδείας. Πράγματι, και η παρεχόμενη παιδεία έχει καταστεί μονόπλευρα τεχνοκρατική. Δεν ενδιαφέρεται δηλαδή για την προσωπική ανάπτυξη του μαθητή. Παράλληλα, το σχολικό βιβλίο δεν ευνοεί τον διάλογο με τη γνώση, επιβάλλει δίχως να συζητάει, κάτι που προκαλεί τη δυσφορία της νέας γενιάς, η οποία διεκδικεί τον δικό της ζωτικό χώρο σε μια εποχή γεμάτη προκλήσεις. Περαιτέρω, η επικράτηση του υλιστικού προτύπου σε βάρος των ανθρωπιστικών ιδεωδών, δεν δίνει το κίνητρο για πνευματικές αναζητήσεις, με αποτέλεσμα οι μαθητές να νιώθουν στο τέλος κάθε χρονιάς την ανάγκη να καταστρέψουν το σύμβολο μιας παιδείας που δεν αντιλαμβάνεται τις ανησυχίες τους.
Μεταβατική περίοδος - παράγραφος στο δεύτερο ζητούμενο. [Προσοχή! Όταν χριεάζεται!]
Η εποχή μας, χαρακτηρίζεται από τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, οι οποίες έχουν επηρεάσει βαθιά τον τρόπο με τον οποίο δημιουργείται η πληροφορία, αλλά και με τον οποίο οι άνθρωποι αποκτούν πρόσβαση στη γνώση.
Β. ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ. Αρμονική συνύπαρξη βιβλίων με τις ηλεκτρονικές πηγές πληροφορίας και γνώσης.
1η παράγραφος - επιχείρημα:
ΘΠ: Τα ηλεκτρονικά μέσα αποδεικνύονται σημαντικά τόσο για τη μετάδοση της πληροφορίας, όσο και για τις δυνατότητες που παρέχουν στους χρήστες τους να έχουν πρόσβαση στη γνώση.
Λεπτομέρειες:
- Δίνουν ίσες ευκαιρίες στη γνώση όχι μόνο στους μαθητές, αλλά και σε όποιον επιθυμεί να ενημερώνεται σφαιρικά και να μορφώνεται σε βάθος.
- Κάνουν το βιβλίο πιο λειτουργικό, εύχρηστο και σύγχρονο, αφού μπορούν να το συμπληρώσουν με καινούργιες πληροφορίες, με γνώσεις που προκύπτουν καθημερινά και τις οποίες το βιβλίο, από τη φύση του, δεν μπορεί να συμπεριλάβει.
- Διευρύνουν τον θεματικό ορίζοντα της γνώσης των βιβλίων, αλλά και κάνουν πιο ελκυστικό το περιεχόμενό τους, αν χρησιμοποποιηθούν συνδυαστικά.
Τελικό κείμενο 1ης παραγράφου:
Τα ηλεκτρονικά μέσα αποδεικνύονται σημαντικά τόσο για τη μετάδοση της πληροφορίας, όσο και για τις δυνατότητες που παρέχουν στους χρήστες τους να έχουν πρόσβαση στη γνώση. Πιο συγκεκριμένα, δίνουν ίσες ευκαιρίες στη γνώση όχι μόνο στους μαθητές, αλλά και σε όποιον επιθυμεί να ενημερώνεται σφαιρικά και να μορφώνεται σε βάθος. Επιπλέον, καθιστούν το βιβλίο πιο λειτουργικό, εύχρηστο και σύγχρονο, αφού μπορούν να το συμπληρώσουν με καινούργιες πληροφορίες, με γνώσεις που προκύπτουν καθημερινά και τις οποίες το βιβλίο, από τη φύση του, δεν μπορεί να συμπεριλάβει. Εκτός αυτού, διευρύνουν τον θεματικό ορίζοντα της γνώσης των βιβλίων, αλλά και κάνουν πιο ελκυστικό το περιεχόμενό τους, αν χρησιμοποποιηθούν συνδυαστικά, με τη σωστή καθοδήγηση.
2η παράγραφος - επιχείρημα:
ΘΠ: Η αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πρέπει να αρχίσει από το περιβάλλον του σχολείου.
Λεπτομέρειες:
- Το εκπαιδευτικό σύστημα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη στάση του ανθρώπου απέναντι στη γνώση. Επειδή το βιβλίο κρύβει μέσα του μια μοναδική μαγεία, μια φιλοσοφία ελεύθερου διαλόγου, αποτελεί μοναδικό εργαλείο για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, που είναι απαραίτητη απέναντι στην ανεξέλεγκτη ροή πληροφορίας και γνώσης που παρέχουν τα ηλεκτρονικά μέσα.
- Η συνδυαστική χρήση των δυο αυτών πηγών γνώσης πρέπει να ξεκινάει από πολύ νωρίς, με την παράλληλη καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, της αγάπης για την ανάγνωση λογοτεχνικών κυρίως κειμένων, τα οποία συμβάλλουν στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων χαρακτήρων.
- Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην κατεύθυνση αυτή είναι κομβικός. Είναι αυτός που θα καθοδηγήσει τους μαθητές να αγαπούν τη γνώση του βιβλίου, τον ελεύθερο διάλογο που αυτό ευνοεί, ώστε να καρπώνονται τα μεγάλα ευεργετήματα της σύγχρονης τεχνολογίας στη γνώση και την πληροφόρηση.
Τελικό κείμενο 2ης παραγράφου:
Η αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πρέπει να αρχίσει από το περιβάλλον του σχολείου, τον χώρο όπου οι νέοι μαθαίνουν να προσλαμβάνουν καθετί καινούργιο. Πράγματι, το εκπαιδευτικό σύστημα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη στάση του ανθρώπου απέναντι στη γνώση. Επειδή το βιβλίο κρύβει μέσα του μια μοναδική μαγεία, μια φιλοσοφία ελεύθερου διαλόγου, αποτελεί μοναδικό εργαλείο για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, που είναι απαραίτητη απέναντι στην ανεξέλεγκτη ροή της πληροφορίας και της γνώσης που παρέχουν τα ηλεκτρονικά μέσα. Η συνδυαστική χρήση των δυο αυτών πηγών γνώσης πρέπει να ξεκινάει από πολύ νωρίς, με την παράλληλη καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, της αγάπης για την ανάγνωση λογοτεχνικών κυρίως κειμένων, τα οποία συμβάλλουν στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων χαρακτήρων. Είναι αυτονόητο ότι, ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην κατεύθυνση αυτή είναι κομβικός. Είναι αυτός που θα καθοδηγήσει τους μαθητές να αγαπούν τη γνώση του βιβλίου, τον ελεύθερο διάλογο που αυτό ευνοεί, ώστε να καρπώνονται τα μεγάλα ευεργετήματα της σύγχρονης τεχνολογίας στη γνώση και την πληροφόρηση.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
1η παράγραφος: Η δυσάρεστη εικόνα που αντικρύζει κάποιος στα περισσότερα σχολεία στο τέλος κάθε χρονιάς, οι μαθητές να καταστρέφουν τον σημαντικότερο σύμμαχό τους στη γνώση και στην προσωπική ανάπτυξη, οφείλεται πρώτα πρώτα στην κακή σχέση τους με τα διδακτικά εγχειρίδια.
2η παράγραφος: Το σχολείο αποτυπώνει το σημερινό κοινωνικό πρότυπο της κουλτούρας της κατανάλωσης, που συνεπάγεται την υποβάθμιση ανθρωπιστικής παιδείας.
3η παράγραφος: Τα ηλεκτρονικά μέσα αποδεικνύονται σημαντικά τόσο για τη μετάδοση της πληροφορίας, όσο και για τις δυνατότητες που παρέχουν στους χρήστες τους να έχουν πρόσβαση στη γνώση.
4η παράγραφος: Η αρμονική συνύπαρξη του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα πρέπει να αρχίσει από το περιβάλλον του σχολείου, τον χώρο όπου οι νέοι μαθαίνουν να προσλαμβάνουν καθετί καινούργιο.
Τελικό κείμενο επιλόγου:
Έγινε σαφές ότι το φαινόμενο της καταστροφής των βιβλίων από τους μαθητές στο τέλος της σχολικής χρονιάς αποτυπώνει την κακή σχέση τους με το εκπαιδευτικό πρότυπο που προωθεί το σημερινό σχολείο, αλλά και με την απουσία πρωτοβουλιών που θα καλλιεργούσαν την αγάπη τους για τη δημιουργική ανάγνωση. Η ανάγκη να δημιουργηθεί μια διαφορετική σχέση μαθητή και βιβλίου είναι περισσότερο από ποτέ επιτακτική στη σημερινή εποχή, στην οποία τα ηλεκτρονικά μέσα έχουν κυριαρχήσει στη μετάδοση της πληροφορίας, αλλά και στις ευκαιρίες που δίνουν για πρόσβαση στη γνώση. Η ισόρροπη αξιοποίηση της τεχνολογίας και του βιβλίου μπορεί να γίνει με πρωτοβουλίες του εκπαιδευτικού συστήματος, αφού το σχολείο είναι ο κατεξοχήν χώρος όπου οι νέοι μαθαίνουν να προσλαμβάνουν τη γνώση με δημιουργικό τρόπο.
